ႏိုင္ငံေရးဆန္လာေသာကုန္သြယ္ေရး၊ ဘ႑ာေရးႏွင့္ နည္းပညာမ်ား

၂၀၁၄ ခုႏွစ္တုန္းက တ႐ုတ္ကုမၸဏီ (Alibaba) ဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ဟန္က်ိဳးမွာ အေျခစိုက္ၿပီး သူ႕ေဈးကြက္ရဲ႕ ၉၁ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ တ႐ုတ္ျပည္မႀကီးမွာရွိေနေပမယ့္ အေမရိကန္စေတာ့ဒိုင္မွာ စာရင္းေပါက္ (Listed) ကုမၸဏီတစ္ခုအေနနဲ႔ ဝင္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ကမၻာ့အႀကီးဆုံး အရင္းအႏွီးေဈးကြက္တစ္ခုထဲကို ေရာက္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒီအြန္လိုင္း (အင္တာနက္) ကုမၸဏီက ေဒၚလာ ၄၀၀ ဘီလီယံေလာက္တန္ပါသတဲ့။ အေမရိကန္စေတာ့ဒိုင္မွာ စာရင္းဝင္ထားေပမယ့္ သူ႕အရင္းအႏွီးေတြက ႏိုင္ငံေပါင္းစုံေရာက္ေနခဲ့တာပါ။ အေမရိကန္ဘ႑ာေရးေဈးကြက္ကလည္း ဒီကုမၸဏီကို အာမခံ (Underwrite) ေပးခဲ့ၾကတယ္။ ဒီကုမၸဏီတစ္ခုတည္းမကဘူး။ အခုဆိုရင္ တ႐ုတ္ကုမၸဏီ ၁၇၄ ခု၊ တန္ဖိုးအားျဖင့္ ေဒၚလာ ၃၉၄ ဘီလီယံရွိတဲ့အထိ အေမရိကန္ေဈးကြက္ထဲကို တ႐ုတ္နည္းပညာကုမၸဏီေတြ ေရာက္လာၾကတယ္။ ေမလတုန္းကဆိုရင္ စတားဘတ္လို ကမၻာေက်ာ္ကုမၸဏီႀကီးျဖစ္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနတဲ့ေဒၚလာေလးဘီလီယံတန္ Luckin Coffee ေတာင္ပါလာၿပီ။

ဒါေပမဲ့ အေမရိကန္ေတြက သိပ္လိုလိုလားလား မရွိလွဘူး။ အျမတ္ေတြရ၊ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြက သေဘာက်ေနၾကေပမယ့္ ၂၀၁၈ ေရာက္ေတာ့ တ႐ုတ္လုပ္ငန္းခြဲတစ္ခုက အေမရိကန္ၿပိဳင္ဘက္ Money Gram ကို ဝယ္မယ္လည္းလုပ္ပါေရာ အမ်ိဳးသားလုံၿခဳံေရးအတြက္လို႔ အေၾကာင္းျပၿပီး ဝယ္ခြင့္မေပးဘူး။ အလီဘာဘာ- ကမၻာ့ေဈးကြက္ကို ႀကီးစိုးလာတာဟာ အေမရိကန္ရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားကို ၿခိမ္းေျခာက္ရာေရာက္သတဲ့။ အလီဘာဘာက စတင္တည္ေထာင္ကာစလုပ္ငန္းေတြလိုက္ဝယ္ရင္လည္း အေရးပါတဲ့နည္းပညာေတြ၊ ႏိုင္ငံျခားလုပ္ငန္းက ဝယ္ယူခြင့္ဥပေဒအရ တားျမစ္ခံရမယ္။

အေမရိကန္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြက တ႐ုတ္ႏိုင္ငံပိုင္ ေရနံလုပ္ငန္းေတြ၊ နည္းပညာလုပ္ငန္းေတြမွာ ဝင္ေရာက္ျမႇဳပ္ႏွံခ်င္ရင္ ဘယ္မွသြားေနစရာမလိုဘူး။ တ႐ုတ္မွာ စာရင္းေပါက္သလို အေမရိကန္မွာလည္း စာရင္းေပါက္ေနတဲ့ ကုမၸဏီေတြက ၂၀၀ ေလာက္ရွိေနလို႔ပါ။ တ႐ုတ္ကုမၸဏီေတြက တျခားႏိုင္ငံေတြထက္ အေရအတြက္အားျဖင့္ မ်ားသလို၊ တန္ဖိုးအားျဖင့္လည္း ေဒၚလာ တစ္ထရီလီယံေက်ာ္ ရွိတယ္။ အေမရိကန္ စေတာ့ဒိုင္ေတြက ေပ်ာ္ေပမယ့္ ကိုယ့္က်ိဳးစီးပြားကာကြယ္မႈ ကုန္သြယ္ေရးသမားေတြေတာ့ သေဘာမက်လွဘူး။

အေမရိကန္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြရဲ႕အေၾကာင္းကို တ႐ုတ္ကုမၸဏီေတြသိသြားမွာ စိုးရိမ္ရသတဲ့။ အမ်ိဳးသားလုံၿခဳံေရးအတြက္ အႏၲရာယ္ရွိတာျဖစ္ျဖစ္၊ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြနဲ႔ ၿငိစြန္းတာပဲျဖစ္ျဖစ္ ျဖစ္သြားႏိုင္တယ္တဲ့။ တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီကို အရင္းအႏွီးေထာက္ပံ့သလိုျဖစ္ေနတဲ့ ပင္စင္လုပ္ငန္းေတြ၊ အာမခံလုပ္ငန္းေတြ၊ ကနဦးရွယ္ယာထုတ္ေရာင္းတဲ့လုပ္ငန္းေတြကို ပိတ္ပစ္ရမယ္တဲ့။

အခုလိုတ႐ုတ္ကုမၸဏီေတြ အေမရိကန္ဝင္လာၾကေတာ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွာထက္ ေငြရွာရတာလြယ္တယ္။ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြကလည္း လုပ္သာကိုင္သာရွိတယ္။ ျပည္တြင္းက စေတာ့ဒိုင္မွာ တ႐ုတ္နည္းပညာလုပ္ငန္းေတြရဲ႕ အျမတ္ရယူခြင့္ေတြကို အကန္႔အသတ္ေတြ လုပ္ထားတယ္။

တ႐ုတ္ရဲ႕ အႀကီးဆုံးတစ္ပိုင္းလၽွပ္ကူးပစၥည္း (Semiconductor) ထုတ္လုပ္ငန္းႀကီးဟာ နယူးေယာက္စေတာ့ဒိုင္က ထြက္မယ္ႀကံတယ္။ ေရွ႕မွာေျပာခဲ့တဲ့ အလီဘာဘာက ေမလကုန္ေလာက္မွာ ေဟာင္ေကာင္သြားၿပီး စာရင္းဝင္မယ္ဆိုတဲ့ သတင္းထြက္လာခဲ့တယ္။ လက္ေတြ႕ေျပာရရင္ ဒီလုပ္ငန္းႏွစ္ခုရဲ႕ ရွယ္ယာေတြက အေမရိကန္မွာ သိပ္မေရာင္းရတာလည္း ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအရေျပာရရင္ ဒီလုပ္ငန္းႏွစ္ခုဟာ အေမရိကန္ေဈးကြက္နဲ႔ ခပ္ခြာခြာေနခ်င္လာၿပီး အိမ္ျပန္ခ်င္စိတ္ ေပါက္လာပုံရတယ္။ ေဟာင္ေကာင္စေတာ့ဒိုင္ရဲ႕အႀကီးအကဲေျပာတဲ့စကားနဲ႔ဆို ‘ဘယ္ေလာက္ အေဝးႀကီးသြားေနေန၊ ေနာက္ဆုံးတစ္ေန႔မွာေတာ့ အိမ္ျပန္လာရတာပဲ’ တဲ့။

ဒါေပမဲ့ တ႐ုတ္ကုမၸဏီေတြ အားလုံးအေမရိကန္က ျပန္လာၾကေတာ့မယ္လို႔ မဆိုႏိုင္ေသးပါဘူး။ ႏွစ္ႏိုင္ငံၾကားမွာ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲေၾကာင့္ ကုန္သြယ္ေရးရင္ႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈနဲ႔ ကမၻာလွည့္ခရီးသြားလုပ္ငန္းကိုေတာင္မွ ထိခိုက္မႈရွိတာေတာ့ မွန္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ မႏွစ္ကဆိုရင္ တ႐ုတ္ကုမၸဏီ ၂၀ ေက်ာ္ အေမရိကန္စေတာ့ဒိုင္ေတြဆီဝင္ခဲ့တာဟာ ရွစ္ႏွစ္အတြင္း အျမင့္ဆုံးျဖစ္ၿပီး ဒီႏွစ္ဆိုရင္လည္း တစ္ဒါဇင္ေလာက္ဝင္ေရာက္ခဲ့ၾကပါေသးတယ္။

ေဟာင္ေကာင္စေတာ့ဒိုင္က စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြဟာ အေမရိကန္ေတြနဲ႔ နီးစပ္လာၿပီး လုပ္ငန္းစတင္တည္ေထာင္သူေတြဟာ သူတို႔ပိုင္ဆိုင္တဲ့ရွယ္ယာေတြနဲ႔ ထူးျခားတဲ့မဲေပးခြင့္ေတြ ရရွိေစပါတယ္။ ဒီလိုအားသာခ်က္ေတြရွိေနလို႔လည္း အေမရိကန္စေတာ့ဒိုင္ေတြကို ‘ေ႐ႊ စံခ်ိန္’ လိုသေဘာထားၿပီး သေဘာက်လာၾကတာျဖစ္ပါတယ္။

တ႐ုတ္ကုမၸဏီေတြ အေမရိကန္ကိုလာၿပီး ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံၾကေတာ့ အေမရိကန္အတြက္ကလည္း အက်ိဳးရွိပါတယ္။ အင္အားေတာင့္တဲ့ တ႐ုတ္ကုမၸဏီေတြ ရွိေနေလေတာ့ အေမရိကန္စေတာ့ရွယ္ယာေဈးကြက္ကို ကမၻာ့ေခါင္းေဆာင္ေဈးကြက္ျဖစ္ေအာင္ အားျဖည့္ေပးလိုက္ရာေရာက္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အမ်ားအားျဖင့္ တ႐ုတ္ကုမၸဏီငယ္ေလးေတြနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ မမွန္မကန္လုပ္ရပ္ေတြေၾကာင့္၊ တ႐ုတ္ရွယ္ယာေတြ နာမည္ပ်က္ရျပန္တယ္။ အလီဘာဘာလို ကုမၸဏီႀကီးေတြက်ေတာ့ မူလစဖြင့္တဲ့ေဈးထက္ ႏွစ္ဆေလာက္ေဈးနဲ႔ အေရာင္းအဝယ္ျဖစ္ေနေလေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြႀကီးပြားဖို႔နဲ႔ အမယ္စုံစုံနယ္ပယ္အမ်ိဳးမ်ိဳးမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံဖို႔ အခြင့္အေရးေတြလည္း ရေစပါတယ္။

အခုလို တ႐ုတ္ကုမၸဏီေတြ ထြက္သြားတာကို အေမရိကန္စေတာ့ဒိုင္ေတြက စိတ္မေကာင္းၾကပါဘူး။ တ႐ုတ္ကုမၸဏီေတြကို ဆက္လက္ၿပီး လက္ကမ္းႀကိဳဆိုေနပါတယ္လို႔ေျပာတဲ့ စေတာ့ဒိုင္ေတြလည္း ရွိေလရဲ႕။ တ႐ုတ္ကုမၸဏီေတြဘက္ကေတာ့ အေမရိကန္နဲ႔ အေနာက္ႏိုင္ငံက ဘ႑ာေရးလုပ္ငန္းေတြအေပၚ မွီခိုအားထားရမႈ ေလၽွာ႔ခ်ခ်င္တဲ့သေဘာကို ေတြ႕လာၾကရပါတယ္။

အေမရိကန္နဲ႔ တ႐ုတ္ၾကား ျဖစ္လိုက္တဲ့ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲဟာ အေကာက္ခြန္ကေနစလာလိုက္တာ တရားဥပေဒေရး၊ စြန္႔စားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈနဲ႔ ကမၻာ့ေငြေပးေခ်ေရးစနစ္ေတြအထိ ေရာက္လာပါတယ္။ အေမရိကန္ စေတာ့ဒိုင္ေတြမွာ တ႐ုတ္ကုမၸဏီေတြဝင္ရတာ ပိုၿပီးအႏၲရာယ္ႀကီးလာပါတယ္။ တကယ္လို႔သာ တ႐ုတ္တို႔က Apple ကုမၸဏီကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဘိုးရင္းကုမၸဏီကိုေသာ္လည္းေကာင္း သပိတ္ေမွာက္မယ္ဆိုရင္ အေမရိကန္စေတာ့ဒိုင္ေတြက တ႐ုတ္ကုမၸဏီေတြနဲ႔ရွယ္ယာေတြ အေရာင္းအဝယ္လုပ္တာ၊ အရင္းအႏွီးရွာေဖြတာကို တားျမစ္ပိတ္ပင္ႏိုင္ပါတယ္။

တ႐ုတ္ျပည္မႀကီးမွာရွိေနတဲ့ အရင္းအႏွီးေဈးကြက္ဟာ အေမရိကန္ဘ႑ာေရးေဈးကြက္ ေဝါလ္စထရိကို အစားထိုးႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ရင့္က်က္ျခင္းေတာ့ မရွိပါဘူး။ တ႐ုတ္ရဲ႕ ေဟာင္ေကာင္စေတာ့ဒိုင္ကလည္း စင္းလုံးေခ်ာေတာ့ မျဖစ္ေသးပါဘူး။ တ႐ုတ္က အဲဒီေဟာင္ေကာင္ဒိုင္ရဲ႕ လြတ္လြတ္လပ္လပ္လုပ္ကိုင္ေနပုံကို သေဘာမက်တဲ့အျပင္ တျခားအေၾကာင္းတရားေတြလည္း ရွိပါေသးတယ္။

ဒါေပမဲ့ ေဟာင္ေကာင္ေဈးကြက္ဟာ တ႐ုတ္ကမၻာ့ကုမၸဏီေတြအတြက္ ေ႐ြးခ်ယ္စရာတစ္ခုျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၈ မွာ ဥပေဒအေျပာင္းအလဲေတြ လုပ္ခဲ့တယ္။ တ႐ုတ္ျပည္မႀကီးကလူေတြ ရွယ္ယာဝယ္ႏိုင္တယ္။ ကမၻာ့ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြက တ႐ုတ္မွာ ဝင္ေရာက္ျမႇဳပ္ႏွံခြင့္ရတယ္။ ေဟာင္ေကာင္စေတာ့ဒိုင္မွာ အေမရိကန္စေတာ့ဒိုင္မွာထက္ စာရင္းဝင္ကုမၸဏီေတြဆီက ေငြပိုရခဲ့တာ ၃၇ ဘီလီယံအထိ ရွိခဲ့ပါတယ္။

ေဟာင္ေကာင္ေထာင္တက္လာတာက အာရွဘ႑ာေရးေလာကမွာ အေနာက္တိုင္းရဲ႕ ဗိုလ္က်ႀကီးစိုးမႈက်ဆင္းလာတာနဲ႔လည္း တိုက္ဆိုင္ေနပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ဆယ္ႏွစ္ေလာက္တုန္းကေတာ့ တ႐ုတ္ကုမၸဏီေတြဟာ အေရးမပါပါဘူး။ အခုက်ေတာ့ အေမရိကန္ဘ႑ာေရးေဈးကြက္ဟာ ဟိုတုန္းကေလာက္ အေရးမပါေတာ့ပါဘူး။ မႏွစ္က ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ အာမခံလုပ္ငန္း ၂၁ ခုမွာ တ႐ုတ္ကုမၸဏီက ခုနစ္ခုရွိလာပါၿပီ။ တ႐ုတ္ ဘဏ္ေတြဟာ အာရွေဒသမွာ အႀကီးဆုံးေသာ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ ေငြေခ်းသူေတြ ျဖစ္လာၾကပါတယ္။ ေဒၚလာနဲ႔ ေငြေပးေခ်တဲ့စနစ္ကို အေမရိကန္ေတြက ထိန္းခ်ဳပ္ထားဆဲျဖစ္ေပမယ့္ ဒါကလည္း အေျပာင္းအလဲျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

ေဟာင္ေကာင္စေတာ့ဒိုင္မွာ ဝင္လိုက္ေတာ့ အလီဘာဘာဟာ နယူးေယာက္မွာသာမက အရင္းအႏွီးရွာစရာေနရာတိုးလာပါတယ္။ အလီဘာဘာဟာ မႏွစ္က အေရာင္းတန္ဖိုး ၅၁ ရာခိုင္ႏႈန္း တက္ခဲ့ပါတယ္။ တ႐ုတ္လုပ္ငန္းေတြ ခြာေနၾကေပမယ့္ နယူးေယာက္ဟာ ဘ႑ာေရးဗဟိုခ်က္ေတာ့ ျဖစ္ေနဦးမွာပါ။ ဒါေပမဲ့ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲ အရွိန္ျမင့္လာတာနဲ႔အမၽွ အလြန္အဆင့္ျမင့္႐ႈပ္ေထြးတဲ့ ကမၻာ့ဘ႑ာေရးနဲ႔ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရးအဆက္အသြယ္ အဆက္အဆံေတြ ေျပာင္းလဲၾကဦးမွာပါ။ ထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းႀကီးေတြကလည္း အေရာင္းကြင္းဆက္ေတြ ေ႐ႊ႕ေျပာင္းေနၾကတယ္။ လက္လီလုပ္ငန္းေတြက အေမရိကန္ကိုေရာင္းမယ့္ပစၥည္းေတြထဲ တ႐ုတ္လုပ္တဲ့ပစၥည္းေတြ မပါရေအာင္ ေ႐ြးခ်ယ္ေနၾကၿပီ။ ဘဏ္ေတြက အေမရိကန္ပိတ္ဆို႔မႈနဲ႔ ႀကဳံရႏိုင္တဲ့ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြကို အဆက္အသြယ္စျဖတ္ေနၾကၿပီ။ အလီဘာဘာတို႔လို ေအာင္ျမင္တဲ့လုပ္ငန္းေတြေတာင္မွ အေျပာင္းအလဲေတြ လုပ္လာၾကၿပီ။ ၂၀၁၄ မွာတုန္းက နယူးေယာက္စေတာ့ဒိုင္မွာ ဂ်က္မား ေခါင္းေလာင္းသြားတီးခဲ့တဲ့ အခ်ိန္မ်ိဳးမဟုတ္ေတာ့ဘူး။ (၁၉၉၆ ခုႏွစ္က အေမရိကန္ဘ႑ာေရးေဈးကြက္ကိုေလ့လာဖို႔ ပထမဆုံးေရာက္ဖူးခဲ့ၿပီ။ ၂၀၀၈ နဲ႔ ၂၀၀၉ ကမၻာ့ဘ႑ာေရးအက်ပ္အတည္း ျဖစ္ခ်ိန္ကလည္းေတြ႕ခဲ့ရတဲ့ ျမင္ကြင္းေတြကို သတိရမိပါေသး။) 

ၫႊန္း – The Economist

ခင္ေမာင္ညိဳ(ေဘာဂေဗဒ)